Artykuły

Warning: Invalid argument supplied for foreach() in /home/stany/public_html/wp-content/plugins/nextgen-gallery/products/photocrati_nextgen/modules/nextgen_gallery_display/package.module.nextgen_gallery_display.php on line 2181

Warning: Invalid argument supplied for foreach() in /home/stany/public_html/wp-content/plugins/nextgen-gallery/products/photocrati_nextgen/modules/nextgen_gallery_display/package.module.nextgen_gallery_display.php on line 2181

Gdy chodzi o życie religijne, a zwłaszcza organizację kościelną w parafii Stany, to rozwijała się ona etapami. Michał Amor Tarnowski ufundował w Stanach pierwszą kaplicę w 1697 roku, przy czym w źródłach historycznych przez cały wiek XVII nie ma wyraźnego przypisania Stanów do określonej Parafii, a dopiero w 1727 w protokole powizytacyjnym parafii Grębów odnotowano, że wieś należała do tej właśnie parafii. Od połowy XVIII wieku z polecenia biskupa przemyskiego Stany otrzymały stałą opiekę duszpasterską. Kapłanem najbardziej zasłużonym w sprawie powołania nowej parafii w Stanach był Ks. Jan Gwalbert Przemykalski, wyświecony w roku 1775, a sprawujący funkcję proboszcza w Grębowie od 13 lutego 1794 roku. Wybudował on pierwszy drewniany kościół w 1801 roku na wzniesieniu 180 m. npm., który został konsekrowany przez przemyskiego sufragana biskupa Ignacego Łobosa dopiero w 1884 roku po jego odnowieniu.
Kościół został poświęcony Janowi Gwalbertowi, świętemu, który podejmując się reformy życia monastycznego w XI wieku we Włoszech, w Vallombrosa, niedaleko Florencji ustanowił opactwo oparte na regule św. Benedykta. Dziś św. Jan Gwalbert jest patronem pracowników leśnictwa. Świątynię przyozdabiano poprzez kolejne lata. W tym czasie otrzymała ona kilka obrazów wykonanych przez lubelskiego malarza Władysława Barwickiego, a mianowicie obraz Jezusa Ukrzyżowanego na wzór krzyża z Limpias, Serca Jezusowego, św. Jana Gwalberta na koniu, i obraz św. Tekli, drugiej patronki kościoła. Ten ostatni poświęcono w 1816 roku. Chociaż erygowanie parafii nastąpiło w 1818 roku, to probostwo z pełnymi prawami, jakie mu przysługiwały, rozpoczęło funkcjonowanie dopiero po roku 1823.
Na podstawie Protokółów z wizytacji dziekańskich możemy się dowiedzieć, że pierwszym proboszczem nowej parafii był Ks. Michał Kleczyński (1823 – 1827), następnie ks. Wawrzyniec Kąkolowski (1827 – 1837), kolejno Ks. Edmund Oraczewski (1842 ? 1843 i długoletni duszpasterz Stanów ks. Antoni Duszyński (1837 – 1865). W okresie hitlerowskim kościół zamknięto, a ludność wysiedlono ze względów wojskowych. Niemcy przeznaczyli kościół na opał i sprzedali go w 1942 r. mieszkańcowi z Dęby. Od zagłady obiekty sakralne zostały ocalone przez księdza Józefa Skoczyńskiego, duszpasterza ze Stalowej Woli, który uzyskał pozwolenie od Luftwafe i w porozumieniu z kurią przemyską zgodę na przeniesienie ich do Stalowej Woli.
Tak więc cały kompleks sakralny wraz z wyposażeniem został ocalony i przetrwał okres okupacji. Planowano przenieść go na powrót do Stanów po zakończeniu działań wojennych. Po wojnie jednak, ze względu na wysoki koszt, zrezygnowano z przeniesienia kościoła, a odebrano jedynie wewnętrzny wystrój. Kościół stoi do dziś w Stalowej Woli pośród osiedlowych budynków przemysłowego miasta i w przedziwny sposób stał się kościołem ? matką dla wszystkich kościołów i parafii, które powstały tam w okresie późniejszym. Nosi tytuł św. Floriana. Natomiast w Stanach, na miejscu dawnej świątyni, wybudowano nowy drewniany kościół w 1948 r. Staraniem ks. Romana Dobrzańskiego.
Na początku lat osiemdziesiątych XX wieku ówczesny proboszcz Ks. Jan Kula podjął starania o budowę nowego murowanego kościoła, który powstał w latach 1981?1982 wg projektu Romana Gorczycy i Władysława Jagiełły.
Duże zasługi przy jego budowie położyli parafianie miejscowi, a także pochodzący stąd, a dziś mieszkający w Stanach Zjednoczonych, czy Kanadzie. Dziś świątynia ta służy do sprawowania kultu, a dawny drewniany wykorzystywany jest jako kaplica przedpogrzebowa. Kościół poświęcił 14 lipca 1985 roku Bp Bolesław Taborski, sufragan przemyski, a jego konsekracji dokonał Ks. Bp Marian Zimałek, biskup pomocniczy Diecezji Sandomierskiej w roku 1996 .
Aktualnie Parafia Stany obejmuje następujące miejscowości:
Stany, Bojanów, Załęże, Kozły, Maziarnię, Kołodzieje, Przyszów Łapówka, Przyszów Zapuście i Przyszów Katy oraz część Lasek.
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów Słowiańskich (1880 ? 1902) zawiera krótkie wzmianki dotyczące miejscowości, które dziś należą do parafii Stany:
Przyszów Kameralny, kiedyś wieś królewska, w której Kazimierz Wielki wybudował dwór łowiecki, należał do parafii w Charzewicach. W późniejszym okresie Przyszów był własnością kapituły katedralnej sandomierskiej. Miejscowość ta gościła wielokrotnie polskich monarchów ze względu na łowy, jakie się odbywały na terenie sandomierskiej puszczy, chociaż posadowiony w niej zamek stanowił część linii obronnej, zabezpieczającej kraj od wschodu skąd często dokonywały się zagony Litwinów, Jadźwingów, Rusinów, Tatarów. W związku z bitwą z Krzyżakami, król Władysław Jagiełło dwukrotnie odbywał wielkie łowy w lutym 1410 roku. W XVI wieku ze względu na zagrożenie tureckie zamek przyszowski został umocniony przez Wielkiego hetmana koronnego Jana Tarnowskiego (+1561) i starosty sandomierskiego, który na owe czasy był najbardziej znakomitym znawcą sztuki wojennej. Zamek wówczas posiadał na wyposażeniu wiele uzbrojenia. Kolejni starostowie, Firlej i Gostomski nie dbali o zamek, więc szybko popadł w ruinę. W I połowie XVII wieku podjęto trzecią rozbudowę zamku, który jednak nie przetrwał nawały szwedzkiej i następującego po niej najazdu Rakoczego. Przyszów stracił swoje znaczenie na korzyść dworu w Nisku.
Łapówka stanowiła przysiółek miejscowości Stany.
Stany, wieś rozłożona po brzegach Łęgu, kiedyś wchodząca w skład parafii w Grębowie, od 1818 roku stanowi samodzielną jednostkę kościelną. Weszły do niej miejscowości Bojanów z Hutą Bojanowską, Pietropole, Przyszów Szlachecki i Kameralny. Stany w przeciwieństwie do Przyszowa powstały z inicjatywy wielmożów Tarnowskich, jako wieś szlachecka. Założył ją w 1610 roku Stanisław Tarnowski samowolnie, na wyrębach lasów królewskich, nie pytając monarchy o zgodę. Po latach sporów z władzami Królestwa w 1757 roku Tarnowscy zostali pozbawieni praw własności względem Stanów, a wieś została przyłączona do starostwa sandomierskiego i stała się wsią królewską. Po zaborach wieś przeszła reformę władz austriackich, by w roku 1835 stać się na nowo własnością prywatną Michała Koskowskiego, a następnie Komorowskich.
Słup Maziarnia, wieś należąca kiedyś do parafii w Jeżowem, powstała w późniejszym okresie, jako że nie figuruje w spisach z XVI wieku. Miejscowość wyodrębnia się z początkiem XVII wieku, kiedy rozwijają się tu zakłady kuźnicze, duże ilości pni, nie wykorzystanych przez rudników, dawały podstawę zakładania maziarni. Obecna wieś Maziarnia powstała w I poł. XVIII wieku, a jej początki dał niejaki maziarz zwany Słupem, lub Słupkiem, pochodzący z Mazur. Obok tej osady powstaje inna pod nazwą Kołodzieje.

Opracowanie: Ks. Zbigniew Mistak

Bibliografia:
1. Arch. Diec. Przemyskiej 1705 s. 18 nn
2. Ks. Wilhelm Gaj Piotrowski Królewski Zamek w Przyszowie Tuchów – Stalowa Wola 1998
3. Ks. Wilhelm Gaj Piotrowski, Dionizy Garbacz, Kazimierz Jańczyk, Kościół św. Floriana w Stalowej Woli, Stalowa Wola 2007
4. Dionizy Garbacz i Lilla Witrkowska, Od Rozwadowa do Stalowej Woli
Kościół z 1802

Nie możemy wyświetlić tej galerii.

The organization of a parish church in Stany has expanded in stages. Michał Amor Tarnowski founded the first chapel in Stany in 1679, but according to historical sources Stany was not clearly assigned to any particular parish for the whole seventeenth century. However in 1727 a report after inspection of a parish in Grębów claimed that the village had belonged to that parish. Due to a bishop from Przemyśl, Stany received constant pastoral care from the half of the eighteenth century. The most deserved priest in case of erecting a new parish in Stany was Jan Gwalbert Przemykalski. He was ordained in 1775 and then he became a parish priest in Grębów on 13th February 1794. He built the first wooden church in Stany on a 180m hill in 1801. It was consecrated by a suffragan bishop Ignacy Łobos from Przemyśl after its renovation in 1884.

The church was dedicated to Saint John Gualbert, who undertook the reform of monastic life in the eleventh century in Vallombrosa, Italy by making an abbey that was based on the rule of Saint Benedict. Nowadays, Saint John Gualbert is the patron saint of foresters. The church was decorated through the next years. At that time it received four paintings that were painted by Władysław Barwicki, a painter from Lublin: the painting of Crucified Jesus based on the Crucifix of Limpias, the painting of the Sacred Heart of Jesus, Saint John Gualbert on horseback and Saint Thecla, the second patron saint of the church. The last painting was consecrated in 1816. Although the parish was erected in 1818, it completely started functioning after 1823.
According to inspection reports, we are able to find out that the first parish priests of the new parish were Michał Kleczyński (1823-1827), Wawrzyniec Kąkolowski (1827-1837), Edmund Oraczewski (1842-1843) and Antoni Duszyński (1837-1865). During World War II the church was closed and the people were expelled by the Germans. They sold it to a man from Dęba as a fuel to burn. However a priest from Stalowa Wola Józef Skoczyński obtained a permission from Luftwaffe and the Curia in Przemyśl and moved it to Stalowa Wola.
In this way the whole sacral complex with equipment was saved and survived the period of German occupation. It was planned to move it back to Stany after ending the War, but it was too expensive and only interior decorations returned. The church is still among the buildings of industrial Stalowa Wola and in a strange way it had become the mother church for all parish churches that were built later. It is dedicated to Saint Florian. However in Stany, a new parish priest Roman Dobrzański made efforts to build a new wooden church in the place of the old one in 1948.
In the early 80?s of the twentieth century the then parish priest Jan Kula started building a new brick church. It was built between 1981 and 1982 according to the design by Władysław Jagiełło and Roman Gorczyca.
Both local parishioners and those who lived here, but now live in the USA or Canada made a large contribution to build it. At present the new church is a place of worship and the old wooden one is used as a prefuneral chapel. A suffragan bishop Bolesław Taborski from Przemyśl dedicated the church on 14th July 1985 and it was consecrated in 1996 by a diocesan Bishop Marian Zimałek from Sandomierz.
Currently, the parish in Stany consists of the following villages: Stany, Bojanów, Załęże, Kozły, Maziarnia, Kołodzieje, Przyszów and partly Laski.
Geographical Dictionary of Polish Kingdom and other Slavic countries (1880-1902) contains some information about the villages of our parish:
Przyszów Kameralny, once a royal village in which the king of Poland Kazimierz Wielki built a hunting manor house belonged to a parish in Charzewice. Later, Przyszów was the property of the cathedral chapter of Sandomierz. The village entertained Polish monarchs due to hunting that took place in the forest around it. Moreover the castle was the part of a defense line that protected the country against Lithuanians, Yotvingians, Ruthenians and Tatars from the east. While Władysław Jagiełło was preparing for a war with the Teutonic Knights, he made two great hunts here in February 1410. In the sixteenth century there was a danger of Turkish invasion so the castle was strengthened by the great crown hetman Jan Tarnowski (+1561) who was the most outstanding expert on the art of war at that time. Then the castle was well supplied with many weapons. Next administrators of crown lands (starosta) Firlej and Gostomski did not care about the castle and therefore it fell into a ruin. In the first half of the seventeenth century it was rebuilt for the third time, however it didn?t survive Swedish and Rakoczi?s invasions. Przyszów lost its importance in favor of Nisko.
Łapówka was the hamlet of Stany.
Stany, a village by the Łeg, once belonged to a parish in Grębów, since 1818 has been an individual church unit. It consisted of villages: Bojanów with Huta Bojanowska, Pietropole, Przyszów Szlachecki and Kameralny. In contrast to Przyszów, Stany came into being on the Tarnowski family initiative as the gentry-owned village. Stanisław Tarnowski founded Stany arbitrarily in 1610 in the place of royal forest that was cut without a permission of the king. After years of argument with royal officials, in 1757 the Tarnowski family were deprived of the rights to Stany. The village was joined to Sandomierz county and became a crown land. Then after the partition of Poland it was reformed by Austrian authorities and again became the private property of Michał Koskowski and then the Komorowski family.
Słup Maziarnia, a village once belonged to a parish in Jeżowe, was founded later , as it wasn?t included in the sixteenth century records. It appeared at the beginning of seventeenth century when blacksmiths? workshops developed and a large number of roots after cut trees made people to set lubricant factories up. The present Maziarnia was founded in the first half of the eighteenth century by a lubricant maker called Słup or Słupek who came from Mazury. Next to the village another one called Kołodzieje was founded.

Description by:
Ks. Zbigniew Mistak

Bibliography:
1. Arch. Diec. Przemyskiej 1705 s. 18 nn
2. Ks. Wilhelm Gaj Piotrowski Królewski Zamek w Przyszowie Tuchów – Stalowa Wola 1998
3. Ks. Wilhelm Gaj Piotrowski, Dionizy Garbacz, Kazimierz Jańczyk, Kościół św. Floriana w Stalowej Woli, Stalowa Wola 2007
4. Dionizy Garbacz i Lilla Witrkowska, Od Rozwadowa do Stalowej Woli

Nie możemy wyświetlić tej galerii.

Historia parafii

History of parish