Obiekty sakralne (kultu) na przestrzeni 200-lecia istnienia Parafii Stany: Kościół drewniany z roku 1948

Dzieła odbudowy parafii, a przede wszystkim podstawowego miejsca kultu, jakim jest świątynia, podjął się nowy proboszcz ks. Roman Dobrzański, zamianowany w październiku 1946 roku, który zastał zdewastowaną wieś i pustkę, jak chodzi o budynki kościelne. W odręcznej notatce z 21 października 1946 roku ks. Dobrzański zapisał: ?W czasie objęcia parafii, dnia 20 października 1946 roku, zniszczonej przez okupanta nic nie zastałem?. Przystąpiono wówczas do odbudowy kościoła, plebanii i budynków gospodarczych. Przy przeniesieniu kościoła do Stalowej Woli w r. 1943, przyjęto założenie, że po zakończeniu działań wojennych wróci on z powrotem do Stanów. Zrezygnowano jednak z przeniesienia go na jego dawne miejsce, gdzie stał przez blisko 150 lat, a mieszkańcy zdecydowali się na postawienie nowego, drewnianego kościoła, na wzór poprzedniego.

Budowa jego rozpoczęła się wiosną 1948 roku i jeszcze przed zimą tego samego roku stanął nowy kościół w stanie surowym, Cała społeczność parafian, którzy powrócili z wysiedlenia do swoich gospodarstw zaangażowała się w to przedsięwzięcie, a całością prac kierował Karol Żak, mieszkaniec Stanów, który posiadł sztukę ciesielską podczas pobytu w Argentynie. Zachowały się jego wspomnienia z tamtych czasów, gdzie czytamy min.: ?To były ciężkie chwile. Jak wróciliśmy do Stanów, aż rozpacz brała patrzeć na te zniszczenia. Wszystkie gospodarstwa były zburzone, ziemia zryta czołgami, najeżona niewypałami. Trzeba było zakasać rękawy i brać się do roboty. Powoli budowaliśmy nowe gospodarstwa. Kościoła nie było. Ksiądz Dobrzański odprawiał nabożeństwa w ocalałej kaplicy cmentarnej. Zainicjował budowę nowego kościoła. Parafianie pomagali, jak który potrafił. I ja sam mam swój skromny udział w budowie naszej świątyni.?

W nawiązaniu do tego skromnego udziału warto nadmienić, że dzięki Karolowi Żakowi powstały wszystkie parafialne budynki z plebanią włącznie, duża drewniana szkoła, a wreszcie wiele domów i gospodarstw, które odradzały się po wojennej zawierusze jego fachowej pracy zawdzięczało swe istnienie.

Z dawnego koscioła powróciło, w różnych odstępach czasu, jedynie wyposażenie wnętrza, głównie ołtarze i obrazy. Aby pozyskać środki finansowe na rzecz odbudowy nowego kościoła, za pozwoleniem władz powiatowych, prowadzona była zbiórka poprzez rozprowadzanie dewocjonaliów i sprzedaż cegiełek. Tego przedsięwzięcia podjął się Władysław Sławek z Kępia Zaleszańskiego.

W kolejnej notatce ks. Dobrzańskiego czytamy: ? W czasie drugiej wojny światowej od 1939 ? 1945, parafia Stany została przez okupanta wysiedlona i całkowicie zniszczona (kościół, plebania, kuchnia, i wszystkie budynki gospodarcze). Po drugiej wojnie nie zastałem w parafii nie tylko żadnych budynków, ale także żadnego inwentarza. Nowy kościół został zbudowany w roku 1948. Poświęcony został 29-09-1948 r. w uroczystość św. Tekli. Wykończony został w stanie surowym w roku 1949. ? Dwa konfesjonały, organ, ławki, trzy ołtarze, ambona, chrzcielnica wróciły do kościoła dość zniszczone; w czasie od 1953 do maja 1954 roku. Tak samo szaty kościelne, naczynia i trzy dzwony wróciły w czasie od 1952 ? 1954 miesiąca maja. Sygnaturka na wieży nowa, fundacji ks. Dobrzańskiego w roku 1948.?

Kościół ten w kolejnych latach poddawany był różnym pracom, zarówno jego wygląd zewnętrzny jak i wystrój wnętrza. W 1956 zewnętrzne ściany kościoła zostały oszalowane deskami, jako wotum dla Matki Bożej, a wewnątrz wykonano drugą powałę. Elektryfikacja kościoła nastąpiła dopiero w roku 1961, a w rok później zainstalowano w nim elektryczny system nagłaśniający.

Malowanie wewnętrznych ścian miało miejsce w 1964 roku. Projekt opracował i równocześnie jego wykonawcą był artysta prof. Marian Stroński z Przemyśla. Na sklepieniu, patrząc od prezbiterium, malarz przedstawił sceny ewangeliczne: ostatnia wieczerza, pokłon Trzech Króli, ukoronowanie Najświętszej Maryi Panny i Zmartwychwstanie. Na bocznych ścianach namalowane zostały postacie: św. Jana Gwalberta, Dobrego Pasterza, św. Anny, czterech Ewangelistów, św. Józefa i św. Franciszka. Z okazji nawiedzenia obrazu Matki Bożej Częstochowskiej w 1972 roku dokonano w kościele szeregu modernizacji. Zamieniono wówczas drewnianą podłogę na posadzkę wykonaną z terrakoty i odnowiono ołtarze. Wzdłuż ścian prezbiterium, nawy głównej i w przedsionkach zamontowano boazerię oraz wymieniono ambonę. W 1975 kościół został konsekrowany. Z tej okazji na chórze kościelnym zamontowano nowe, 12 głosowe organy, wykonane rok wcześniej przez Stanisława Broszko z Tomisławia k/Bolesławca, a w ołtarzu głównym ufundowano pancerne, nowe tabernakulum. W tym samym roku powstała także dzwonnica na podstawie betonowej, do której zakupiono dzwon z wygrawerowanym wizerunkiem Matki Bożej Nieustającej Pomocy i podpisany: “Imię moje Maryja”

Kościół powojenny służył społeczności przez kilka dziesięcioleci do początku lat 80 ubiegłego stulecia. W tym kościele, obok stałych nabożeństw związanych z rokiem liturgicznym i sprawowaniem sakramentów, obywały się misje święte m.in. w 1962 oraz w 1971, rekolekcje, wizytacje biskupów przemyskich. Na przełomie czerwca i lipca 1971 roku parafianie stanowscy we wspomnianym kościółku obchodzili uroczystości nawiedzenia Matki Bożej Królowej Polski w znaku ikony Jasnogórskiej, a kilka lat później, w roku 1977, 600-lecia istnienia diecezji przemyskiej. Z biegiem czasu ta drewniana świątynia nie wystarczała na swobodne spełnianie praktyk religijnych, choćby ze względu na ciasnotę miejsca i chłód porą zimową. Dojrzewała zatem decyzja o postawieniu nowego, murowanego i obszerniejszego kościoła. Zrealizowano ją w pierwszej połowie lat 80-tych XX wieku, a drewniana świątynia z 1948 r. została zachowana do dziś i znajduje się tuż obok nowego kościoła, którego budowa rozpoczęła się w roku 1981.

Otoczenie kościoła: naprzeciw głównego wejścia dzwonnica oraz parkan drewniany okalający teren przykościelny i teren cmentarza.

Opracowanie: ks. Zb. Mistak

Zobacz Przegląd Slajdów

Bibliografia:
1. Odręczna notatka na odwrocie ?Tabellaria Specyficationis? z 1827 r. (archiwum parafialne)
2. Korespondencja z dnia 5-05-1948 r. do Starostwa Powiatowego (archiwum parafialne)
3. Archiwum Parafialne, Tom: Umowy
4. Archiwum Parafialne, Tom: Protokoły/Sprawozdania
5. Korespondencja z dnia 15-06-1964 r. do Kurii Biskupiej w Przemyślu, (archiwum parafialne)
6. Archiwum Parafialne, Inwentarz z okresu 1967 – 1988