Równolegle z kultem św. Jana Gwalberta, w stanowskim kościele, czczona była św. Tekla. Tradycja określa ją mianem uczennicy i towarzyszki św. Pawła Apostoła, która pod wpływem jego nauk podczas pobytu w Ikonium, przyjęła wiarę w Jezusa Chrystusa. Społeczność zamieszkująca tereny, jakie później wejdą w obszar parafii Stany oddawała cześć tej świętej już od roku 1816. Jej postać przedstawiał obraz umieszczony w ołtarzu bocznym kościoła, a w późniejszym okresie Tekli poświęcono jeden z procesyjnych feretronów oraz chorągiew. Wspomnienie św. Tekli w kalendarzu liturgicznym wypada, tak dawniej, jak i dziś, 23 września i z tej okazji w parafii Stany obchodzony był doroczny odpust.

Kult św. Tekli sięga IV wieku i rozwinął się zarówno na Wschodzie jak i na Zachodzie Europy, a następnie rozprzestrzenił się na cały świat. Cerkiew Prawosławna wspomina ją 24 września posługując się kalendarzem gregoriańskim i czci ją jako pierwszą chrześcijańską męczennicę, podobnie jak to ma miejsce w przypadku św. Szczepana.

W muzeum watykańskim w Rzymie jeden ze znajdujących się tam fresków z III wieku przedstawia św. Teklę z atrybutami jej męczeństwa: rozpalony stos i lew, krzyż w jej ręce, i wół. Atrybuty te nawiązują do mąk, jakich wg tradycji miała doświadczać, aby nakłonić ją do porzucenia wiary w Chrystusa. Wszystkie owe tortury nie tylko, że nie osiągnęły zamierzonego skutku, ale również nie wyrządziły jej żadnej krzywdy, co zostało przypisane nadzwyczajnym interwencjom Pana Boga. W samym Rzymie pośród 44 odkrytych katakumb, wśród których najbardziej znane są katakumby św. Sebastiana i św. Kaliksta, znajdują się również katakumby św. Tekli.

Św. Ambroży w dziele ?O dziewicach? ukazuje św. Teklę, jako wzór zaufania i ofiarowania siebie całkowicie na służbę Bogu. Dożyła późnej starości, a jej doczesne szczątki znajdują się w Maaluli gdzie znajduje się klasztor pod jej wezwanemu i grota poświęcona jej pamięci. Tam nieprzerwanie trwa kult św. Tekli, dokąd przybywają liczni pielgrzymi i proszą ją o wstawiennictwo. Swego czasu żywy kult sprawowany był w Bawarii i Kolonii, a w mieście hiszpańskim Tarragona co roku odbywa się festiwal związany z postacią św. Tekli, tzw. ?Santa Tecla Festival?

Postać św. Tekli przedstawiana jest w rzeźbach, jak jej pomnik na rynku w Kielcach, a także w licznych obrazach i malowidłach ściennych. W Polsce kult św. Tekli wzrósł znacznie w XVIII wieku, a obecnie jej sanktuarium znajduje się w kościele Franciszkanów w Kole. Św. Tekla jest patronką i orędowniczką przed wężami i dzikimi zwierzętami, wzywana przy umierających, cierpiących na choroby oczu, czy w obliczu zarazy, a także o ochronę przed pożarami.

Z analizy ksiąg metrykalnych parafii Stany, zawierających imiona dzieci urodzonych i ochrzczonych można wyprowadzić ciekawe spostrzeżenia. Otóż w całym XIX stuleciu 453 dziewczynkom nowonarodzonym nadano imię Tekla, co wskazywałoby na żywy kult tej patronki. W samym dziesięcioleciu od 1850 do 1860 to imię nadano na chrzcie 69 dziewczynkom. Podobna tendencja utrzymywała się do końca XIX w., a nawet w pierwszym 20-leciu wieku XX, choć może w mniejszym wymiarze. Jeszcze w latach 1910 ? 1920 zapisanych jest 22 imiona Tekla (Stany 8, Przyszów 11 i Bojanów 3), po czym popularność tego imienia zaczęła gwałtownie spadać, co zobrazowane jest na poniższych wykresach. Na początku lat 80-tych XX wieku cztery dziewczynki, jako drugie imię, otrzymały imię Tekla, a ostatnio miało to miejsce w roku 2015. W samym XX wieku już tylko 86 dziewczynek otrzymało na chrzcie imię patronki parafii. Można przypuszczać, że na obniżenie popularności imienia św. Tekli miały wpływ nowe formy pobożności, które pojawiły się na przełomie XIX i XX stulecia, a także współczesna moda stosowania imion bohaterów estrady, sportu, czy dziecinnych bajek.

Dziś w parafii żyje trzy starsze panie po 80-tym roku życia, które noszą to imię jako pierwsze i dwie osoby, które noszą to imię jako drugie. Czy św. Tekla będzie nadal szczególną patronką osób rodzaju żeńskiego w naszej parafii?

Na wykresach zamieszczonych poniżej ukazana jest częstotliwość występowania żeńskiego imienia Tekla w XIX i XX wieku. Widać wyraźnie, że popularność tego imienia zaznaczała się w latach 30-tych i 50-tych dziewiętnastego stulecia, natomiast po roku 1920 następuje gwałtowny spadek.

Opr. X.Zb.M.

Bibliografia:
1. Archiwum Diecezjalne przy Kurii Biskupiej Obrządku łacińskiego w Przemyślu, Księga nr 1705
2. V. Schauber i H.M. Schindler, Ilustrowany Leksykon Świętych, Kielce, 2008 s. 697
3. Apokryfy Nowego Testamentu, nr 57, Św. Paweł i Św. Barnaba, red ks. M. Starowieyski, Kraków 2001?2007, s. 18 nn